Trouble Shooting

[De-Witte]

Trouble …….. Shooting

Met en dubbelloops geweer wel te verstaan, een loop voor hardware en een voor software.
Hierdoor is met slechts een schot …….. al je problemen opgelost………..

Vroeger werkte ik voornamelijk als pc bouwer en probleem oplosser - trouble shooter binnen mijn eigen PC bedrijfje PC-Probleem maar dan zonder dubbelloopsgeweer.

TIP: Begin met het aanschaffen van een minimaal 32 GB USB 3.0 stick en download MediCat USB: https://medicatusb.com/
Dit is een opstartbare USB stick met alle denkbare hulpprogramma’s om je PC te redden welke met Ventoy ( meegeleverd ) op je 32 GB USB stick gebrand wordt.
Deze bevat de volgende onderdelen: Antivirus – Back-up & Recovery – Boot Repair – Diagnostic Tools – Live Operating Systems – Een map OS Images waar jij jouw OS images zoals Zorin 17.1 Core.iso of Linux Mint 22.iso heen kan kopiëren – Partition Tools – Password Removal – Portable Apps ( een grote berg ) - Programs ( een grote berg ) - System – Ventoy – VHD en Windows 8, 10 en 11 recovery.

Als je de hardware thuis hebt en alle spullen om deze na te kijken is dit al het halve werk.
Je kan dan zelf het probleem zien en weet daardoor ook vaak al de oplossing ervoor. Ik gebruikte niks geavanceerd maar de standaard Windows installatie, AIDA 64 om inzicht te krijgen wat ik precies voor mijn neus had ( mits ik ook iets voor de eerste keer zag ) en een paar benchmark programma's om de spullen goed te belasten, zodat problemen zich ook voor konden doen.
Meestal waren het Driver problemen, Stofnesten ( warm lopen van de Voeding, CPU of Videokaart ) een enkele keer defecte hardware, het vaakst was het de persoon zelf die verkeerde instellingen gemaakt had en niet meer wist deze terug te zetten waardoor er iets niet meer werkte ( software gerelateerd dus ).

Tja en dan nu Linux, een geheel ander verhaal is dat, want ook ik ben nog maar een Newbie op Linux gebied.
Drivers zitten ingebouwd in de kernel en heb jij de laatste versie van deze kernel beschik je automatisch over de nieuwste drivers. En Zorin 17.1 OS werkt NIET met de laatste kernel nog met de laatste Ubuntu versie. Waardoor je dus ook niet over de nieuwste drivers beschikt. Bij de nieuwste hardware is Zorin OS dan ook niet de eerste keus die je moet maken maar ga dan voor Ubuntu of Linux Mint zou ik zeggen.

Werk je net als ik met ouwe meuk dan is Zorin OS gewoonweg geweldig en uitermate betrouwbaar juist omdat je niet met de laatste kernels en Ubuntu versie werkt.
En vooral omdat Zorin OS zoveel makkelijker is met de installatie en het onderhoud ervan dan Windows.

Voor de informatie gebruik ik nu Systeembronnen, deze vertelt je ook al het een en ander over jouw hardware maar System Profiler en Benchmark geeft jouw een volledig overzicht ervan en gelijk de temperaturen van de hardware, GTK Stresstesting gebruik ik om het systeem 100% te belasten.

De eerste regel bij probleem oplossen is Informatie.
Wat gebeurt er precies en hoe vaak, wanneer gebeurde dit voor het eerst, gebeurt het soms of elke keer.

Dan volgt de overdenking van het probleem: Is het Hardware of Software gerelateerd.

Heb jij veel ervaring met hard en / of software problemen dan weet je waar te zoeken, of heb je zelfs al de oplossing ervoor.

Heb je geen idee wat het is ???? Dan begint het ZOEKEN.

Tegenwoordig helpt je het WWW met al zijn gebruikers forums je wel goed op weg naar de juiste oplossing. Wel moet je vraag op het juiste forum stellen, daar waar de diehards / nerds ermee werken, degene met de ervaring zeg maar.

TIP: Voor een Windows 11 OS probleem zit je hier dus niet op de juiste plaats, snap je?

Ook moet je het probleem goed formuleren het liefst begeleid met een afbeelding en of uitdraai van de fout en / of specificaties van jouw systeem zodat degene die niet achter jouw computer zit zich en beeld kan vormen wat JIJ voor je neus ziet staan.

TIP: Let op met mensen die je software willen laten installeren om jouw pc over te nemen. Team viewer bijvoorbeeld is zo een programma en doe dit alleen bij een bekende persoon die je 100% vertrouwd. Dit omdat je jouw PC in handen geeft van degene die je hierom vroeg en hij de complete toegang krijgt tot de gehele inhoud ervan! Daarom is deze software juist zo uitermate handig voor een PC monteur maar ook extreem gevaarlijk voor een amateur. Zelf heb ik hem nooit gebruikt omdat mijn klanten mij ook 100% konden vertrouwen en ik alleen met hun goed keuring de PC mee naar huis nam om deze tussentijds ( computers met Windows installeren is ontzettend veel wachten ) na te kijken ( en verdiende ik dubbel geld – maar niet echt natuurlijk ).

Bij Software zit het probleem meestal in de instellingen ervan of het nu een programma is of het OS ( Operating System – Jouw Zorin OS versie ) en de laatst gemaakte instelling is dan ook het probleem wat met een ongedaan maken ervan opgelost is. Lukt het dan nog niet ( door configuratie bestanden bijvoorbeeld wat de instellingen automatisch toepassen bij een OS of geïnstalleerd programma ) dan helpt vaak het verwijderen van het programma, het opschonen ( zie opruimen.sh ) van het systeem, dan een herstart van het systeem en een nieuwe installatie van de software ( waardoor deze weer de standaard instelling van de software krijgt ) om het probleem te verwijderen.
Is het dan nog niet opgelost zet ik zelf altijd mijn laatste goed werkende Timeshift back-up terug. Deze is gemaakt met alle bestanden van de Root en van Mijzelf aangevinkt. Omdat ik alle werkbestanden ook dubbel opsla op twee aparte HDD buiten mijn systeem partitie of persoonlijke map waar zich maar enkele vaste en een paar tijdelijke gebruik bestanden bevinden is het terugzetten van de persoonlijke laatst gemaakte data van de andere HDD ook snel gebeurt.
Dit omdat ik met Linux nog niet weet waar en hoe ik OS gerelateerde configuratie problemen kan oplossen waardoor een back-up terug zetten sneller gebeurt is.

Daarom is:

EEN BACK-UP IS ALTIJD EEN REDDER ALS DE NOOD HET GROOTST IS!
In het andere geval het toilet maar dat heeft niks met een pc te maken toch?

En vaak werkt dit mede omdat hij maar “klein” ( dit komt omdat mijn persoonlijke bestanden op twee aparte separate HDD staan ) is, het snelste. Na een herstart krijg je dan weer een werkende PC en met het terugzetten van de bestanden die je gebruikt uit de extra HDD of USB stick is hij ook weer direct gebruiksklaar ( vergeet dan ook nooit om je gebruik bestanden naar de extra HDD te schrijven want wat weg is na een teruggezette back-up ook definitief weg ( een programma om bestanden terug te halen ( bijvoorbeeld Resque Zilla ) werkt dan ook niet meer ).
Dit komt omdat de harde schijf ( in welke vorm dan ook ) compleet wordt overschreven en de FAT ( File Allocation Table of te wel de Bestanden Plaats Tabel ) een geheel andere inhoud krijgt waardoor die ene foto van jou die je nog moest hebben NIET meer vindbaar is op je harde schijf tussen de 1 nen en 0 len. Zowel de MBR ( Master Boot Record ) als de GPT ( GUID Partitie Tabel ) methoden gebruik in de allereerste sector van de harde schijf de FAT ( File Allocation Tabel ).

TIP: Een systeem dat niet meer opstart kan je altijd nog met een opstartbare MediCat USB stick opstarten, tenzij de HARDWAR het defect is, om je persoonlijke data te kopiëren en of te verplaatsen en deze zo te redden van de ondergang.

Bij Hardware wordt het gelijk een stuk moeilijker en dan komt de ervaring om de hoek kijken.
Gaan we aan de hardware werken dan schakelen we sowieso altijd de stroom uit door de stekker te verwijderen en wachten even dat de spanning uit de computer verdwenen is waarna we het rechter zijpaneel verwijderen ( 2 kruiskopschroefjes los draaien ) om zodoende bij het binnen werk te komen in de kast. Je ziet dan letterlijk of het stof nesten zijn, er iets verbrand is ( wat je ook ruikt )

Afhankelijk van wat het probleem is ga je verder te werk, een defecte of slecht werkende DVD Brander kan je niet repareren door de HDD te vervangen of visa versa.

Om hier een globale lijn te geven is extreem moeilijk omdat dit ligt aan het probleem, waar dit zit dient ook het onderdeel vervangen te worden en net zoals met de software helpt wederom het WWW je met zijn forums op weg naar een oplossing.

Bij het starten van een computer zetten we eerst alle randapparaten aan en dan pas de desktop of laptop. Gaan we repareren en weten we niet wat de fout veroorzaak sluit dan juist zo min mogelijk rand apparaten aan en gebruik alleen maar je muis, toetsenbord en scherm.
Door computer onderdelen uit te schakelen of te vervangen en te herstarten kom je vaak al het probleem tegen.

Enkele voorbeelden:

Zo is normaal opstarten en dan gelijk uitvallen of weer opnieuw opstarten meestal een temperatuur probleem de CPU wordt te heet en schakelt om zich zelf te beschermen het systeem uit.

Ondefinieerbaar probleem ( dan dit en nu weer dat ) bijvoorbeeld: eerst sluit de computer zich zelf af en start vanzelf weer op, dan is opeens mijn getypte bladzijde verdwenen of sluit het programma vanzelf af. GEHEUGEN PROBLEEM! Wat je met MediCat USB ( bevat memtest+ ) of Memtest+ met Balena Etcher op een USB stick te branden en hiermee de computer op te starten en testen.

TIP: Doe dit voor elke geheugen module apart en niet met alle modules tegelijk want dan weet je nog niet welke stuk is. We verwijderen dan ook de meer dan eerste module door de klepjes aan de zijkant omlaag te duwen waardoor de module los komt uit zijn houder.
Heb je meerdere geheugen modulen moet je deze op een na verwijderen maar wel die ene in het juiste slot laten steken. Je gebruikers handleiding van het moederbord verteld jou welke de hoofd geheugen bank(en) is / zijn. Bij mij zijn de Rode geheugen bank houders de hoofd en de Zwarte de slaven. Geheugen modules moet je dan testen in de Rode bank omdat de zwarte bank alleen niet werkt maar alleen in combinatie met een Rode bank.

Geen BIOS beeld tijdens opstarten is het meestal de Videokaart en of aansluitkabel Defect OF als je zeker weet dat deze wel werkte ( Testen kan je of op andere PC of met een andere Videokaart en of aansluitkabel ) dan is dit een BIOS probleem of zelfs DEFECT ( het HDD lampje gaat niet branden ) omdat het systeem niet voorbij de BIOS komt.
Bij een BIOS probleem en kun je wel in het BIOS komen ( je gebruikers handleiding zegt jouw welke toets je dient te gebruiken maar dit is meestal de [DEL] toets ), maar start de PC niet verder op. Probeer dan een factory reset van BIOS door de standaard waarden terug te zetten onder het tabblad extra, hiermee los je de meeste BIOS problemen op. Is de BIOS corrupt of defect kan dit alleen verholpen worden met een externe BIOS chip flasher of het vervangen van de BIOS chip in beide gevallen zal het moederbord retour fabrikant moeten hiervoor wat zich buiten de garantie waarschijnlijk niet loont, eerst navragen bij de leverancier.

Wel het BIOS beeld en het HDD lampje brand ook terwijl je geen beeld krijgt, dan is het zeker niet de BIOS.

Heb je niks te zoeken in de BIOS blijf er dan ook van weg, moet je er wel in wezen maak aantekeningen van de veranderde instellingen en werk met slecht een enkele instelling verandering tegelijk en vink deze af op je lijst me de juiste instellingen die je moet maken.

Bij mijn M2 NVMe werkt het HDD lampje ook niet ( logisch want het is geen SATA ( waarop het lampje werkt ) maar een NVMe SSD harde schijf ) maar zodra de extra HDD gemount worden tijdens het opstartten brand het wel.

Wel BIOS beeld, geen HDD lampje en het OS wordt niet geladen dan is dit een opstart partitie of de harde schijf defect. Dit kan Hardware fout zijn, defecte clusters op je harde schijf of Software fout een corrupte GRUB in Linux bijvoorbeeld.
Een harde schijf controle met MediCat USB sluit de hardware uit of juist niet en een defecte GRUB kan ook weer terug gezet of gerepareerd worden met MediCat USB en de GRUB reparatie tool.

Wel BIOS beeld en ook het Zorin OS Embleem verschijnt maar verder gebeurt er niks meer dan hebben we met configuratie fouten te maken en of een hardeschijf fout.
Je kan met een externe opstartbare MediCat USB stick wederom je harddisk checken op fouten en zijn er geen gevonden dan zet ik mijn back-up terug aangezien verder zoeken om het juiste probleem te vinden langer duurt dan de back-up terug zetten. ( Time was en is nog steeds Money )

Wel BIOS beeld en soms Monitor / TV beeld kan een los contact in de kabel of aansluitingen zijn.
Of een miscommunicatie tussen monitor / tv dan wel videokaart driver gerelateerd computer probleem. De BIOS werkt met een lage resolutie van 800x600 of 1024x768 pixels, het Os laadt pas de daadwerkelijke werk resolutie van je monitor of tv tegenwoordig 1080P ( 1920x1080 ) of zelfs 2k ( 2048x1080 ) dan wel 4 k ( 3840x2160 ) beeld heeft heb jij een werkende videokaart dan schakelt de monitor / TV vanzelf terug naar de maximale resolutie van jouw videokaart met bijbehorende verversingssnelheid in Mhz.
Tijdens het opstarten moet de juiste configuratie van de videokaart en het scherm ( Monitor / TV ) geladen worden zodat het beeld met de juiste instellingen kan worden weergegeven.
Bij een defecte kabel of videokaart lukt dit nooit niet, heeft het eerst gewerkt en na een herinstallatie van een ander OS niet meer of sluit je de pc van een monitor aan op je TV dan is het zeker een driver of configuratie probleem zoals hierboven vermeld. De instellingen ( resolutie en verversingssnelheid ) staan nog op de monitor instellingen na het afsluiten en werken bijvoorbeeld niet met de TV of de andere monitor.
Je moet natuurlijk wel even de contacten nakijken en eventueel ook de kabel wisselen

Temperatuur problemen:
De CPU Koeler reinigen we met een zachte borstel en de stofzuiger of compressor ( 1,5 bar ) terwijl we de ventilator vasthouden met een vinger zodat deze niet opstijgt door het aantal toeren dat hij gaat maken van de stofzuiger indien je hem niet vasthoud. Te hoog toerental voor een ventilator is niet goed zeker als je hem onbelast met een stofzuiger of compressor laat draaien!

Een ventilator gebruikt dan geen stroom maar wekt deze juist op ( dynamo ) en bij te hoge toerentallen meer dan waar hij voor gebouwd is, deze stroom vloeit dan weer terug naar je Moederbord wat met ouwe hardware ( nieuwe hardware heeft vaak een ingebouwde beveiliging tegen ompolen en of over voltage ) einde verhaal kan betekenen! VOORKOMEN IS BETER DAN GENEZEN!

We maken dan gelijk ook de gehele pc weer schoon op deze manier zodat we de hardware ook goed kunnen bekijken.

Stofnesten kunnen ( mede bij rokers en kokers ) kortsluiting veroorzaken omdat nicotine en vetten zich hechten aan de stof en deze stroom kunnen gaan geleiden waardoor menige oude ( VOOR ATX ) Voeding al gesneuveld is, bij een nieuwer model ( ATX ) wederom minder gevaarlijk omdat deze dus beter hiervoor ( tegen kortsluiting ) beschermt zijn.

Bij een over voltage door kortsluiting of bliksem inslag is vaak het einde van de gehele computer

Ruik je een brandlucht voor het probleem ontstond dan is er een elektronisch component doorgebrand ( Weerstand Diode of Condensator ) en de plaats verraad zich zelf door een zwart geblakerde vlek. De schade die dit veroorzaakt kan het einde beteken van de gehele pc of slechts het verbrande onderdeel. Je vervangt echter altijd het gehele onderdeel bij een computer.

Defecte randapparaten zoals Monitor, Printer, Externe Harde schijf, Speakers zijn in principe te repareren en heb je garantie ga er dan vooral zelf niet aan morren maar stuur deze terug naar de leverancier ( eerst overleggen ).

Van een Printer kan je bijvoorbeeld zelf vaak de spuitkop vervangen, een externe HDD kan opengemaakt worden en als de schijf nog goed is kan deze ingebouwd in de computer of als hij defect is vervangen worden door een nieuwe in de externe behuizing.
Het een en ander is mede afhankelijk van hoe handig jij zelf bent. Ik heb nooit elektronica gestudeerd maar van meten en fout zoeken heb ik mede door mijn werkzaamheden wel verstand.
Zelf zal ik dus niet snel aan elektronica gaan repareren maar vervang het defecte onderdeel.
Een zekering vervangen is makkelijk maar waarom hij gesprongen is te achterhalen is de kunst van het repareren. En je moet je eerst verzekeren dat het alleen maar de zekering is wat er stuk is vooraleer je hem vervangt voor een nieuwe met het juiste Ampèrage wel te verstaan.

Met logisch nadenken en redeneren en een algemene kennis van de computer en al zijn onderdelen tezamen met de door mij aangereikte voorbeelden en vooral MediCat USB los je al snel zelf je probleem op.

Gr Gerard.


PS: Zie jij een fout staan in mijn verhaal vermeld het dan even lossen we het samen op.

[De-Witte]

Nog even iets specifieks voor Zorin OS:

Wat speciaal met Zorin OS en niet of in minder Met Ubuntu of Linux Mint speelt is FAST BOOT en weer in mindere mate SECURE BOOT ALS DEZE OP ENABLED of aan staat.

Zorin OS houd niet van Fast boot op Enabled en kan allerlei rare fouten geven wat er op lijkt alsof je geheugen problemen hebt omdat Fast boot instellingen overslaat bij het opstarten waardoor deze pas geconfigureerd worden als het OS al volledig is opgestart. Zonder een muis, Toetsenbord of zelfs dat je beeld krijgt gaat dit echter nooit never niet lukken omdat je niet kan inloggen in je systeem.
Ook Secure boot waarvan ze zelf zeggen dat dit geen probleem meer is heb ik gewoon uit staan ofschoon het wel moet kunnen dus. ( mede omdat er nog meer Linux versies zijn die er niet van houden ).
Letterlijk zeggen ze het moet kunnen maar het wordt niet aanbevolen. waarbij ik opmerk dat dit ontwikkeld is door Microsoft en voor Windows en momenteel ook gebruik kan worden in sommige Linux versies ( zie hieronder ).
Met de CLI en het commando: mokutil --sb-state kan je controleren of je systeem secure boot aan of uit heeft staan.
Momenteel kunnen de volgende Linux-versies Secure Boot gebruiken in Hyper-V generatie 2 VM's: CentOS 7.0 en later. Debian 7.0 en later. Fedora versie 18 en later.